عربی اسماعیلی و محمدی
از برخی روایات بر می آید که عربی مبین که قرآن در سوره فصلت آیه سوم بیان می کند همان غربی واضح و روشنی است که به اسماعیل علیه السلام الهام شد سپس توسط کافر شدن افراد پس از او این عربی دوباره گنگ و غیر فصیح شد تا قرآن به همان زبان عربی مبین اسماعیل علیه السلام به پیامبر اسلام (ص) وحی شد. پس عربی مبین غیر از عربی عرف عرب عصر نزول است و برای فهم زبان فصیح قرآن باید به کسانی مراجعه کرد که عربی مبین را یاد گرفته اند نه هر صحابی و عربی یعنی باید به مبین قرآن که پیامبر و آلش است مراجعه نمود.
روایات ذیل در برخی کتب پیدا شده است:
قال یُونُس بْنُ حَبِیب
أَوَّل مَنْ تَکَلَّم بالعَرَبِیَّة إِسمَاعِیلُ علیهِ السَّلام.
ثُمَ
قَال مُحَمَّدْ بْنُ سَلَّام: أَخبَرنِی مِسْمَعُ بْنُ عَبْدِ المَلِک أَنَّه سَمِعَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیّ یقول و نَسِی لِسَان أَبِیه إِسماعِیلُ علیه السَّلامُ ، و أَخرَجَ الحاکِم فی المُسْتَدْرَک و صَحَّحه و البَیْهَقِیُّ فی شعب الإِیمان من طَرِیق سُفَیَان الثَّوْرِیّ عن جَعْفَر بْنِ مُحَمَّد عن أَبِیه عن جَابِر إِلْهَاماً. و قال الشِّیرَازیُّ فی الأَلْقَاب المُبِینَة إِسْمَاعِیلُ علیه السَّلَام و هُوَ ابنُ أَربَعَ عَشْرَةَ سَنَة. قال شَیْخُنَا: و لهم کَلَامٌ طَوِیل، الأَشهَرُ منه القَوْلَانِ المَذْکُورَان. و وُفِّق بینَهُما بأَنَ الخَالصَة الحِجَازِیَّة التی أُنْزِلَ عَلَیْهَا القُرآنُ، انتهى. تاج العروس من جواهر القاموس ؛ ج2 ؛ ص223
وَ إِسْمَاعِیلُ أَوَّلُ مَنْ فَتَقَ لِسَانَهُ بِالْعَرَبِیَّةِ الْمُبَیِّنَةِ الَّتِی نَزَلَ بِهَا الْقُرْآن ابن بطریق، یحیى بن حسن، عمدة عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار، 1جلد، جماعه المدرسین بقم، مؤسسة النشر الاسلامی - قم، چاپ: اول، 1407 ق. [ 86 % ]
85- مد، العمدة من مسند عبد الله بن أحمد بن حنبل عن أبیه قال علی بن أبی طالب و اسم أبی طالب عبد مناف بن عبد المطلب و اسم عبد المطلب شیبة الحمد بن هاشم و اسم هاشم عمرو بن عبد مناف و اسم عبد مناف المغیرة بن قصی و اسم قصی زید بن کلاب بن مرة بن کعب بن لؤی بن غالب بن فهر بن مالک بن النضر بن کنانة بن خزیمة بن مدرکة بن إلیاس بن مضر بن نزار بن معد بن عدنان بن أد بن أدد بن الهمیسع بن یشجب و قیل أشجب بن نبت بن قیدار بن إسماعیل و إسماعیل أول من فتق لسانه بالعربیة المبینة التی نزل بها القرآن و أول من رکب الخیل و کانت وحوشا و هو ابن عرق الثرى خلیل الله إبراهیم بن تارخ بن ناخور و قیل الناخر بن ساروع بن أرغو بن قالع و هوقاسم الأرض بین أهلها ابن عامر و هو هود النبی ع ابن شالخ بن أرفخشد و هو الرافد بن سام بن نوح بن مالک و هو فی لغة العرب ملکان بن المتوشلخ و هو المثوب بن أخنخ و هو إدریس النبی ع ابن یرد و هو الیارد بن مهلائیل بن قینان بن أنوش و هو الطاهر بن شیث و هو هبة الله و یقال أیضا شاث بن آدم أبی البشر ع.
مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ط - بیروت)، 111جلد، دار إحیاء التراث العربی - بیروت، چاپ: دوم، 1403 ق.